تسیمرمان، والتر

[vālter tsimermā n]
Walter Zimmermann
(ت. والدورن، بادن، آلمان، 20 اردیبهشت 1271/9 مه‌ی 1892؛ و. توبینگن، آلمان، 9 تیر 1359/30 ژوئن 1980)، گیاه شناسی.
والتر تسیمرمان، فرزند امیل تسیمرمان، حقوقدان، و ماریا ولته، در دبیرستان پیش دانشگاهی کارلسروهه درس خواند و در دانشگاه فنی کارلسروهه و نیز در دانشگاههای برلین و فرایبورک به تحصیل علم پرداخت. در دانشگاه اخیر، وی زیر نظر فریدریش اولتمان تحصیل کرد و درجه‌ی دکتری در علومِ طبیعی گرفت (1300). تسیرمان از 1298 تا 1304 یکی از دستیارانِ «مؤسسه‌ی گیاه شناسی فرایبورک» بود. در 1304 صلاحیت سخنرانی و تدریس فوق العاده منصوب شد، سپس استاد صاحب کرسی گردید و در 1339 با حفظ عنوان استادی بازنشسته شد. در هر دو جنگ جهانی به عنوان سرباز در خط مقدم جبهه نبرد می‌کرد. در سال 1300 با آنا اشلایر ماخر پیوند زناشویی بست، و صاحب دو دختر و یک پسر شد. آنا در 1329 در گذشت و تسیمرمان در 1339 با کارین کراوزه ازدواج کرد.
کار علمی تسیمرمان در سراسر عمر در سه زمینه‌ی عمده بود: جلبکها، فیزیولوژی جنبشی، و نوعبالش (phylogeny، تکامل نوع). نخستین نوشته‌های علمی او در مورد جلبکها بود. وی در پایاننامه‌ی دکتریش، که درباره‌ی جنسی از تاژکداران به نام Volvox بود، نکته های مهمی را در مورد یاخته شناسی و تاریخ تکامل روشن ساخت. چندین آرایه‌ی (taxa) جدید کشف کرد، که یکی از آنها جنس Oltmannsiella (حلقه‌ی پیوند میان Ulotrichales و Volvocales) بود، و به بررسی اختلاف جلبکهای گوناگون دریایی پرداخت.
تسیمرمان مطالعه درباره‌ی فیزیولوژی جنبشی گیاهان را در فرایبورک آغاز کرد و در توبینگن ادامه داد. وی پدیده‌ی بسیار پیچیده‌ای را پژوهید، به نام کژگرایی (plagiotropism)، که در جوانه ها و ساقه های نورسی که به طور افقی رشد می‌کنند مشاهده می‌شود، و ثابت کرد که این پدیده سه مؤلفه دارد: رشد سریع قسمت بالایی عضو (epinasty)، زمین گرایی منفی، و زمین گرایی مثبت. تسیمرمان همچنین کوشید که حرکت شکوفه ها را تجزیه و تحلیل کند. در 1306 خلاصه‌ای انتقادی درباره‌ی شناخت واکنشهای زمین (georeactions) نوشت.
اکثر نوشته های علمی چاپ شده‌ی تسیمرمان، که مقام والای او را در خارج از آلمان تثبیت کردند، به نوعبالش گیاهی مربوط می‌شوند. نخستین اثر عبارت بود از Die Phylogenie der Pflanzen (« نوعبالش گیاهان»، 1930)، که در آن وی سیر تکامل گیاه را بر بنیاد دیرین گیاه شناسی شرح می‌دهد و از عوامل رشد و نمو بحث می‌کند. دومین اثر، که ویرایش کاملاً تجدید نظر شده‌ی «نوعبالش» است (1338/1959)، کتاب معیاری است که در میان نوشته های بین المللی همتا ندارد. تسیمرمان کارش را بر گیاهان سنگواره استوار ساخت و در نوشته های متعدد به بررسی مسائل گوناگون تکامل پرداخت. بخصوص کوشید که مبانی روش شناختی نوعبالش را روشن سازد. (1310، 1346). او تفاوتهای میان ریخت شناسی آرمانی (ایدئالیستی) و نوعبالش را شرح داد، بنیاد شناخت شناسانه و روش شناختی را توصیف کرد، و معنی «درخت نوعبالش» و نیز نحوه‌ی ترسیم آن را آشکار ساخت. تسیمرمان همچنین اثر مفصّلی را به شرح تاریخچه‌ی مفهوم تکامل و نیز به پژوهش درباره‌ی تکامل اختصاص داد (1332). چندین مسأله از مطالب ظاهراً پایان ناپذیر درباره‌ی نوعبالش گیاهی به معنی اخص را انتخاب کرد: نوعبالش درختان، آرایش برگها، استوانه های آوندی، برگ مارزبان (Ophioglossum)، هاگبرگها، شکوفه ها، و گل آذینها. وی درباره‌ی نو عبالش گروههای منفرد در داخل سلسله‌ی گیاهی، از قبیل خزه رُستها (bryophytes)، سرخس رُستها (نهانزادان آوندی)، و چمن رُستها (psilophytes) نیز به بحث پرداخت. گروه اخیر تسیمرمان را به پروردن نظریه‌ی «شاخک انتهایی»(telome theory) خود رهنمون شد؛ بر طبق این نظریه، کهن‌ترین بُنه رُستها ( گیاهان ساقه دار، cormophytes) از تک اندامهای نامتمایز (telome) تشکیل شده‌اند. تنوع عظیم بُنه رُستها از حیث ریخت از همین ساختارهای اصلی و از طریق چند «فرایند ابتدایی» (بلندتر شدن، صاف شدن، درهم جوشیدن، به دورن خم شدن، و کوچک شدن) به ظهور رسیده است. تسیمرمان، در کتاب Vererbung "erworbener Eigenschaften" und Auslese (« کتاب ، خصایل وراثتی، و انتخاب»، 1938، 1969)، درباره‌ی عوامل تکامل به بحث پرداخته، و بر مفهومهای مبهمی مانند جهش، هدف، سازگاری، راست زایی (orthogenesis)، و انتخاب پرتوی انتقادی افکنده است. از آنجا که انسان، نیز، حلقه‌ای در تکامل، و تابع قوانین آن است، برای جهان بینی ما و آنچه باید رفتار اخلاقیمان را تشکیل دهد مفاهیم ضمنی پیچیده‌ی فراوانی وجود دارد. تسیمرمان در Evolution und Naturphilosophie (« تکامل و فلسفه‌ی طبیعت»، 1968) خلاصه‌ی جامعی از این موضوعهای پیجیده را عرضه می‌کند.
نوعبالش به ما امکان می‌دهد که مسیر دگرگونی را بدان گونه ردیابی کنیم که به هنگام با هم سنجیدن مراحل بزرگسالی مشاهده می‌شود. در طبیعت دگرگونی به صورت یک رشته تکاملهای فردیِ (ontogenies) پیاپی روی می‌دهد. تسیمرمان این جریان کل را همه زایی (Hologenie) نامید. او، برای ردگیری فرایند تکاملی، نمونه‌ی زنده‌ای از جنس Pulsatilla را برگزید، که، با ویژگی های ابتدایی متعدّد و آرایه های زیرگونه‌ایش، به نظر می‌رسد که برای این منظور تناسب خاصی داشته باشد. نتایج این بررسیهای مربوط به رده بندی و وراثت، که او در مدتی بیش از سه دهه انجام داده بود، در نوشته های متعددی بچاپ رسیده‌اند و در کتاب مربوط به نظریه‌ی شاخک انتهایی او ( 1344/ 1965)، و نیز در Illustrierte Flora von Mittel – Europa («تصویرهای گیای اروپای میانی») اثر هِگی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.
از ویژگی های بارز آثار تسیمرمان روشنی توصیفها و تعریفها، تنظیم دقیق مسائل، و بحث درباره‌ی عقاید گوناگون است.
تسیمرمان، علاوه بر این که در مقام پژوهشگر و معلم دانشگاه فعالیت می‌کرد، در سخن و در عمل مدافع پر شور حفظ طبیعت و نواحی روستایی بود.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی. «Die Georeaktionen der Pflanze»، در EB، 2 (1927)، 113-256؛ Die Phylogenie der Pflanzen (ینا، 1930؛ چاپ دوم با تجدید نظر، 1959)؛ «Arbeisweise der botanischen phylogentik»، در Handbuch der biologischen Arbeitsmethoden ، از امیل آبدرهالدن (برلین و وین، 1931)، بخش 9، جزء 2.3، 941-1053؛ Verebrung "erworbener Eigenschaften" und Auslese (ینا، 1938؛ چاپ دوم 1969)؛ Geschichte der Pflanzen (فرانکفورت، 1948)؛ Geschichte der Pflanzen (اشتوتگارت، 1949؛ چاپ دوم، 1969)، نیز به اسپانیایی، با عنوان Evoluctión vegetal (بارسلونا، 1976)؛ Evolution Geschichte ihrer Probleme und Erkenntnisse (فرایبورک و مونیخ، 1953)؛ Die Telomtheorie (اشتوتگارت، 1965)؛ «Methoden der Evolutionswissenschaft (- Phylogenetik)»، در Die Evolution der Organismen ، ویراسته‌ی گرهارت هربرر، چاپ سوم، جلد اول (اشتوتگارت، 1967)، 61-160؛ Evolution und Naturphilosophie (برلین، 1968)؛ «Magnoliaceae, Paeoniaceae, Ranunculaceae»، در lllustrierte Flora von Mittel – Europa ، ویراسته‌ی هگی، سوم، 3 (مونیخ، 1974)، 36-356.
دوم. خواندنیهای فرعی. «Walter Zimmermann"s botanisches Werk»، از ک. مِگدِفراو، ر VLNBW، 30 (1962)، 10- 18( حاوی فهرستی از آثار از 1921 تا 1962)؛ و «Walter Zimmermann,s Botaniker, Phylogenetiker , Naturschützer » از و. وبر، در JGNW، 137 (1982)، 166-177، با تصویری از دانشمند و فهرستی از آثار برگزیده‌اش.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، برگردان: احمد آرام، [و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول